Rahim ağzı kanseri; kadınlarda meme kanserinden sonra en çok görülen kanser türüdür. Diğer adı serviks kanseri olan bu hastalık her yaşta görülebilir ancak en sık 35-60 yaş arasında karşımıza çıkar. Eskiye oranla sıklığı azalsa da hala daha yılda 500 bin kadın rahim ağzı kanseri hastalığına yakalanıyor. Rahim ağzı kanseri iyice ilerlemeden kişide bir şikayete yol açmayabilir, erken tanı için düzenli smear testi taraması önemlidir.
Rahim ağzı kanserinin oluşmasında risk faktörleri; çok eşlilik, 20 yaşından önce ilişkiye girmek, çok doğum yapmak, sigara kullanımı, A ve C vitamini eksikliği, bağışıklık sisteminin zayıf olması, düşük sosyokültürel ve ekonomik durumdur.
Rahim ağzı kanserine yol açan ana neden; cinsel yolla bulaşan HPV virüsüdür. HPV virüsünün 200’den fazla tipi vardır. Yüksek riskli olan ve en sık görülen tiplerine karşı HPV aşısı aşısı geliştirilmiştir. HPV aşısı, rahim ağzı kanserinin bilinen en etkili önleme yöntemidir.
Dünyada ve Türkiye’de HPV Aşı Uygulamaları
HPV aşısı dünyada birçok gelişmiş ülkede ulusal aşı programına dahil edildi ve ücretsiz olarak uygulanıyor. ABD, İngiltere, Almanya, Avustralya, Kanada, Belçika, Norveç, Finlandiya ve Portekiz gibi ülkelerde okulda yapılan aşılamaları kaçırmaları halinde bile kız çocukları 25 erkek çocukları ise 21 yaşına kadar telafi aşılaması yaptırabiliyor.
Türkiye’de HPV aşısı ulusal aşı takviminde ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ödeme listesinde maalesef yer almıyor. Yıllardır yurtdışında 9 lu aşı mevcut iken Türkiye’de de Ocak 2023’den itibaren 4’lü aşıya ilave olarak 9’lu aşı da yapılmaya başlandı. HPV Aşısının SGK tarafından karşılanmasına ilişkin bugüne kadar sivil toplum kuruluşları, avukatlar ve bireyler tarafından pek çok dava açıldı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca 24 Kasım 2022 tarihinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu görüşmelerinde, kadınlar ve kız çocuklarına HPV aşısı yapmak için çalışma başlattıklarını duyurdu. Ancak henüz ödeme kapsamına alınmadı. Ücretli olarak bireyler tarafından kendilerine veya aileler tarafından çocuklarına yaptırılabiliyor.
HPV Nedir?
Human Papilloma Virus olarak bilinen HPV, rahim ağzı kanserine ve genital bölgede siğillere sebep olabilen bir virüstür. Dünya genelinde cinsel yolla bulaşan en yaygın hastalık olarak bilinir. HPV virüsünün 200’den fazla tipi vardır. Bu tipler, insanlarda kansere sebep olma potansiyellerine göre yüksek riskli ve düşük riskli HPV tipleri olarak ikiye ayrılır. Sıklıkla görülen yüksek riskli HPV virüs tipleri: HPV 16, HPV 18, HPV 31, HPV 33, HPV 45, HPV 52, HPV 58’tir.Sıklıkla görülen düşük riskli HPV virüs tipleri: HPV 6 ve HPV 11’tir. Çoğunlukla genital siğillere yol açarlar.
HPV Nasıl Bulaşır?
HPV enfeksiyonunun en sık bulaşma yolu, virüsü taşıyan biriyle vajinal, anal veya oral yolla yapılan cinsel ilişkidir. Nadiren de olsa, hamam, sauna, umumi tuvaletler gibi ortak alan kullanımlarından da bulaşma olabilir. HPV, enfekte bir kişinin hiçbir belirtisi veya semptomu olmadığında da bulaşabilir.
HPV DNA testi ile tarama yapılabilir.
Bu test, rahim ağzı kanseri tarama testinin bir parçası olarak uygulanır. Bu tarama HPV testi ve Pap Smear testi birlikte yapılırsa kotest olarak bilinir. Tarama sırasında rahim ağzından küçük bir akıntı örneği alınır ve HPV açısından test edilir. Kotest, 35 ila 65 yaş arasındaki kadınlarda beş yılda bir yapılır. Taramanın amacı hastalığın erken evrede tanı almasını sağlamaktadır.
Türkiye’de rahim ağzı kanseri taramaları ücretsiz olarak Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM), Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM), Toplum Sağlığı Merkezlerinde (TSM) ve Sağlıklı Hayat Merkezlerinde (SHM) yapılmaktadır.
HPV’den tamamen korunmak mümkün olmasa da, cinsel ilişki sırasında kondom kullanmak, HPV riskini azaltabilir. Ancak kondomlar genital bölgenin tamamını kapsamadığı için kesin bir koruma sağlamaz. HPV aşıları, genital siğil ve rahim ağzı kanserine en sık yol açan HPV tiplerine karşı koruma sağlar .
HPV Aşısı Nedir?
Halk arasında rahim ağzı kanseri aşısı olarak bilinen bu aşı, bireyleri virüsün sebep olduğu belirtiler olan lezyon ve enfeksiyonlardan korur. Virüs nedeniyle gelişen lezyonlar, ilerleyen dönemlerde ciddi risk taşıyan kanserlere dönüşebilir. Bu nedenle HPV aşısı yaptırmak çok önemlidir. HPV aşısı, FDA’dan (ABD Gıda ve İlaç Dairesi) onay almıştır. Klinik araştırmalara göre, aşıya ait ciddi bir yan etki yoktur.
HPV Aşısı Ne zaman Yapılır?
HPV aşılarının 9 yaşından itibaren tüm kız çocuklarına hatta erkek çocuklara yapılması öneriliyor. Aşının, HPV’ye maruz kalmadan önce yani cinsel olarak aktif olmadan önce yapılması koruyuculuk oranını artırıyor. HPV aşısının bir yaş sınırı bulunmuyor ancak 45 yaşına kadar aşının uygulanması bireylerin sağlığı için önemli. HPV aşısının kız çocuklar kadar erkek çocuklara da uygulanmasının istenmesinin sebebi; erkekleri aşılamanın erkeklerden kadınlara HPV bulaşma riskini de azaltacağını öngörülmesi olarak gösteriliyor.
CDC’nin (Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezleri) önerilerine göre, 9-15 yaş grubundaki kız ve erkek çocuklar iki doz HPV aşısı ile aşılanmalı. İlk doz ile ikinci doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 15-26 yaş aralığında aşının koruyuculuk sağlayabilmesi için üç doz aşı uygulanmalıdır. FDA, aşının 9-45 yaş aralığında uygulanabileceğini fakat 27-45 yaş aralığındaki kişilerin aşı olmadan önce jinekolojik doktor tavsiyesi almalarının daha uygun olacağını belirtiyor.
HPV aşısı, 4 lü ve 9’lu tipleri vardır. 4 lü aşı içinde rahim ağzı kanseri açısından en yüksek riskli HPV tip 16 ve 18 tipi ve en sık genital siğile yol açan tip 6 v 11 mevcuttur. + lü aşı %70 koruyuculuğa sahiptir. 9 lu aşı ise tip 6 ile 11 yanında tip 16,18,31,33,45,52 ve 58 numaralı yüksek riskli HPV ler vardır. 9lu aşının koruyuculuğu %90’lara ulaşır.
Bu aşılar virüsün oluşturabileceği serviks, vulva ,vagina prekanseröz oluşumlarını ve genital siğillerini engellemektedir. Bireyler HPV’nin bir tipi ile enfekte olsalar bile diğer HPV tiplerine karşı aşı olarak korunabilirler. Ancak hiçbir aşı, önceden var olan HPV enfeksiyonuna karşı fayda sağlamaz. HPV aşısı olan kadınlar Pap Smear Testi yaptırmaya mutlaka devam etmeli çünkü HPV aşısı tüm HPV tiplerine karşı koruma sağlamadığı bilinmektedir.
Yorum Ekleyin